Terugblik op ESG evenement: De ‘S’ van ESG: ernstige mensenrechtenschendingen

“Analyses van misdrijven gepleegd door bedrijven om deze beter te kunnen herkennen en te stoppen”. Zo kan de – levendige – bijeenkomst van de KT ESG van 16 maart jl het beste worden getypeerd. Uit de vragen die werden gesteld bleek dat een flink aantal leden juist was afgekomen om de harde feiten die de sprekers ons toonden te kennen. Zoals de sprekers zeiden: “je wordt er wel somber van”.

Prof. W. Huisman (verbonden aan de VU Amsterdam) gaf een zeer beknopte versie van het onderzoek naar de ernstigste mensenrechtenschendingen door bedrijven van de afgelopen decennia. Het onderzoek laat patronen en verbanden zien tussen bedrijven, actoren, medeplegers en faciliterende omstandigheden, zoals conflictgebieden. 157 van de ruim 200 zaken die nu bekend zijn, werden in dit wereldwijde onderzoek geanalyseerd: 

  • om welke bedrijven ging het? 
  • welke misdrijven hebben ze begaan? 
  • wie waren er – naast de bedrijven zelf – bij betrokken?
  • in welke sector vonden ze plaats? 

Uit het onderzoek blijkt in ieder geval dat de meeste van deze misdrijven (52) blijken plaats te vinden in de grondstoffenwinning. De vaakst voorkomende ‘partners in crime’ waren aan de staat gelieerde functionarissen of instanties. De aard van de betrokkenheid van de bedrijven varieert van logistieke hulp (transport), het leveren van goederen (denk aan wapens) en financiering. Het ging die bedrijven om met name winst, het verkrijgen van exploitatierechten of monopolies. Het onderzoek is van belang voor het herkennen van signalen die we nu tegenkomen: de aard van de sector bijvoorbeeld voorspelt het type misdrijven waarbij bedrijven betrokken raken.

Dr. Jill Coster van Voorhout spitste haar betoog toe op de ernstigste misdrijven die gepleegd of gefaciliteerd worden door financials in de Nederlandse rechtssfeer. Compliance is hard nodig in deze tijd waarin democratische rechtsstaten worden ondermijnd, van binnenuit en buitenaf. Zij onderbouwde waarom een belangrijke rol is weggelegd voor compliance professionals in het voorkomen en bestrijden van misdrijven die democratische rechtsstaten ondermijnen. 

Met verbeterde meldingen omtrent ongebruikelijke transacties door financials kan ook de strafrechtketen een betere follow-up geven. Inmiddels worden bedrijven en hun bestuurders reeds strafrechtelijk verantwoordelijk gehouden voor rechtsstaat-ondermijnende criminaliteit. Het is daarom urgent om samen te werken in publiek-private partnerships om vooral in en via geldstromen signalen van dergelijke misdrijven te herkennen en deze in goede samenwerking te voorkomen en bestrijden.

De bijeenkomst vond plaats in het Koninklijk Instituut voor de Tropen, met zijn herkenbare ‘VOC-geur’. Daardoor kon een grap over de naam VCO niet uitblijven. Bijzonder was dat prof. Huisman en Dr. Coster van Voorhout hun waardering uitspraken voor het vak van de ethics compliance en integriteitsprofessionals: bondgenoten in de strijd tegen misdrijven, nationaal en internationaal! Er is nog lang nagepraat.

Hier vind je de presentaties van prof. Huisman en Dr. Coster van Voorhout.